Spoedeisende voorzieningen - het Allheilmittel einstweilige Verfügung

Een kort geding kent het Duitse recht niet; een conservatoir beslag alleen als de schuldenaar buiten de EU woont en dat alleen onder strenge voorwaarden. Maar Duitsland heeft wel de einstweilige Verfügung de voorlopige maatregel, die ervoor dient een onomkeerbare benadeling te voorkomen.

Een voorlopige voorziening wordt in een Nederlands kort geding alleen verleend na een zitting waar de wederpartij van de eiser na dagvaarding of vrijwillig verschijnt. Een einstweilige Verfügung daarentegen kan, als spoedeisendheid aangetoond wordt, op eenzijdig verzoek door de Duitse voorzieningenrechter verleend worden, zonder dat de wederpartij, gehoord wordt. In dat opzicht lijkt de einstweilige Verfügung op het Nederlandse conservatoire beslag. Degene die op straffe van een dwangsom iets moet doen of nalaten wordt in de Duitse procedure pas gehoord als hij zelf een mondelinge behandeling aanvraagt. De mündlicher Termin, waarbij beide partijen aanwezig zijn, lijkt op het kort geding, met het verschil dat de voorlopige voorziening al van kracht is.

In tegenstelling tot het Nederlands conservatoir beslag is het aanhangig maken van een hoofdprocedure, na het verkrijgen van een einstweilige Verfügung, niet noodzakelijk, tenzij de wederpartij dat verlangt. Ook daarin lijkt de einstweilige Verfügung op het kort geding.

De betekenis van de einstweilige Verfügung is met name groot bij geschillen over intellectueel eigendom, bijvoorbeeld verbod op het gebruik van een merk of voorkomen dan een produkt op de markt gebracht wordt. Maar soms kan deze Duitse voorlopige maatregel ook gebruikt worden om eenzelfde effect als een conservatoir beslag te bereiken, bijvoorbeeld door het opleggen een verkoop-, lever- en verplaatsverbod van goederen.

De afwezigheid van het conservatoir beslag in Duitsland geldt ook voor derdenbeslagen zoals loonbeslag en bankbeslag. Bij grensoverschrijdende vorderingen, dat wil zeggen als eiser en wederpartij in verschillende EU landen wonen, is op grond van de EU Verordening 655/214 een conservatoir bankbeslag in Duitsland wel mogelijk is. Het verlof tot een EU bankbeslag wordt op eenzijdig verzoek verleend, waardoor het verrassingseffect gewaarborgd wordt. Zou het verzoek alleen na aanhoring van de schuldenaar verleend worden, dan bestaat voor hem alle mogelijkheid om de tegoeden op de betreffende bankrekening weg te sluizen voordat het beslag gelegd kan worden.

Aan een incasso kort geding heeft het Duits recht geen behoefte. Onbetaalde rekeningen worden middels het Mahnverfahren geïncasseerd. Het Europees Betalingsbevel, dat ook in Nederland aanhangig gemaakt kan worden voor grensoverschrijdende vorderingen, is geënt op het Duitse Mahnverfahren.

Als een spoedeisende voorziening nodig is, om een dreigende, onomkeerbare situatie tevoorkomen, staan weliswaar kort geding en conservatoir beslag in Duitsland niet ter beschikking, maar de einstweilige Verfügung biedt vele mogelijkheden om op ander wijze de rechter in te laten grijpen met een tijdelijke maatregel.